Nur Kaplan
ANKARA – Türkiye genelinde akaryakıta gelen artırımlara karşı yansılar sürüyor. Bugün İstanbul – Ankara ortası otobüsle seyahat yapmak isteyen kişi 350 – 500 lira ortası değişen fiyatlarla bilet alıyor. Tekrar İstanbul – Ankara ortası seyahatte uçak kullanmak isteyenler ise 500 ile bin 500 lira ortası değişen fiyatlarla karşı karşıya kalıyor. Ulaşım muhtaçlığını karşılayamaz duruma gelenler kredi kartıyla ödeme yapma yolunu seçiyor, hatta fiyatlar taksitlendiriliyor.
Kurban Bayramı öncesi şehirlerarası yolcu nakliyeciliği yapan otobüs terminallerinde alışık olunan yoğunluklar görülmüyor. Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesi’nde (AŞTİ) uzun yıllardır seferler düzenleyen esnafa nazaran akaryakıta gelen artırımlar nakliyat bölümünü bitirme noktasına getirdi. Toplu taşıma yerine alternatif yollarla ulaşım sağlamaya çalışanlar da akaryakıta gelen fahiş artışlara yansılı.
‘GEÇEN SENE İKİ KOLTUK 85 LİRAYDI, ARTIK BİR KOLTUK 170 LİRA’
AŞTİ’de Ankara – Kırşehir ortası seferler düzenleyen esnaf Ali Şahin, Türkiye’nin en canlı kesimi olan nakliyatın bitirilmeye çalışıldığını, pandemide dahi otobüslerin yarısı dolarken bugün seferleri azaltmak zorunda kaldıklarını tabir etti. “İnsanlar evvelden kurbanını alıp, köyüne gidiyordu. Artık kurbanını kesmiyor memlekete gitsem kâfi formunda düşünüyor” diyen Şahin kelamlarını şu halde sürdürdü:
“Kırşehir, 3 saatlik yol, 170 lira. Bu fiyata kim, nereye bayrama gidiyor? Geçen sene iki koltuk 85 liraydı, artık bir koltuk 170 lira. Minimum fiyat arttı ya, nasıl arttı? Bir verdi, beş aldı. Evvelden 15 kişi otomobile binse kurtarıyorduk artık 30 kişi biniyor yeniden de zarardayız. Kırşehir üzere bir yere araç 4 bin lira mazot yakıyor. İstanbul’a evvelce araç 4 bin liraya gidip bir de geri geliyordu.”
‘ANKARA’DAN ARDAHAN’A 35 BİN LİRA YAKIYORUZ’
AŞTİ’de uzun yıllardır esnaf olarak çalışan Aydın Şener, Ankara – Ardahan ortası seyahatin kişi başı fiyatının 510 lirayı bulduğunu söyledi. Geçmiş periyotlarda Kurban Bayramı öncesi terminalin kalabalık olduğunu hatırlatan Şener, şu an çok az yolcu geldiğini söz etti ve şu halde devam etti:
“Ankara – Ardahan ortası 16 saat, bin 100 kilometre. Ardahan’a gittiğimizde 35 bin lira yakıt yakmış oluyoruz. Geçen yıl mazot uygundu, bileti 150 liraya yazıyorduk. Şu an 510 lira anca kurtarıyor. Evvelden beşerler köye ailesini görmeye, akrabasının düğününe giderdi. Şu an yalnızca acil işi olan ya da hastası olan varsa gidiyorlar. Yolcu sayımız da çok önemli azalma var.”
‘DÖRT KİŞİLİK AİLENİN BİLET FİYATI BİR TABAN ÜCRET’
Ankara’dan, İstanbul – Trabzon – Samsun ortası seferler düzenleyen Çetin Alp, bilet fiyatlarının yüksek olmasının akaryakıt artırımlarına bakıldığında olağan olduğunu, şu an dört kişilik bir ailenin seyahat yapmasının bir taban fiyata tekabül ettiğini söz etti. İktisadın her geçen gün berbata gittiğini söyleyen Alp, şunları lisana getirdi:
“Geçen yıl Kurban Bayramı’nda burası daha canlıydı. Artık beşerler gidecekleri yerlere üç kişi gitmesi gerekirken, bir bireyle sınırlamak zorunda kalıyor. Çocuğuna bilet alamıyor, kucağında götürüyor. Yolcu gitmek zorunda kalınca bileti alıyor lakin nasıl alıyor gerisini Allah bilir. Şahsen üzülüyorum. Otobüsçüyüm, kendim bile bir yere gidemiyorum. Yolcu sayısı yarıdan fazla düştü. Geçen sene İstanbul-Ankara seferleri 80-100 liraya kesiyorduk. Artık 300 liradan başlıyor. Akaryakıta ne kadar artırım gelirse her şeye de o kadar artırım gelir. İnsanların da alım gücünü arttırmak lazım. Bir maaş yetmiyor.”
600 LİTRELİK MAZOT, BİR SEYAHATİN MALİYETİ 30 BİN LİRA, KİRA 20 BİN LİRA
Ankara – Kars ortası seferler düzenleyen bir başka esnaf Kazım Kaya, geçen yıl 120 lira bilet fiyatı kesiyorken şu an 500 liradan başlayan fiyatlarla bilet sattıklarını, Ankara’dan Kars’a otobüsün 600 litre mazot yaktığını, çeşitli masraflarla birlikte bir seyahatin 30 bin liraya mâl olduğunu tabir etti. AŞTİ’de bulunan bilet satış noktasına 20 bin lira kira ödediğini söyleyen Kaya, şunları kaydetti:
“Kars’tan, Ankara’ya otomobil gelir, yolcuları alıp geri döner. Evvelce kapasite fazlaydı fakat şu an yok bu yüzden otomobiller da gelmiyor. Gitmek isteyen yolcularımız oluyor, otomobil gelmediği için onlara da karşılık veremiyoruz. Evvelce Ankara’da emekçi olarak yaşayan beşerler sıla hasretiyle memleketlerine giderdi, artık onlar da bitti. Özel ya da acil işi olmadıkça artık beşerler yola çıkmıyor. Büyük firmalarda çalışan çok fazla arkadaşımız işten çıkarıldı, firmalar kısıtlamalara gitti. Bu hükümet 20 yıldır otobüsçülerle uğraşıyor.”
ALTERNATİF SEYAHATLERE TALEP ARTIYOR
Öte yandan şehirlerarası seyahat yapmak isteyen beşerler fahiş bilet ve yakıt fiyatlarından kurtulmak için alternatif yollar deniyor. Tıpkı tarafa şehirlerarası seyahat edecek yolcu ve şoförleri bir ortaya getirerek yakıt masrafının bölüşülmesini sağlayan bir araç kiralama uygulamasına talep gün geçtikçe artıyor. Merkezi Fransa’da olan, dünyada 22 ülkede, 90 milyondan fazla üyesiyle faaliyet gösteren uygulama, Türkiye’de Eylül 2014 yılından bu yana kullanılıyor.
‘ESKİDEN YOLCU BULAMIYORDUK ARTIK YOLCU SEÇİYORUZ’
Uygulamanın Türkiye’deki birinci kullanıcılarından biri olarak bugüne kadar 23 defa seyahat masraflarını bölüşen Hasan Kaya, uygulamayı birinci vakitler üniversite öğrencilerinin tercih ettiğini artık ise çocuklu ailelerle seyahat yaptığından bahsetti. Evvelce yolcu bulamadığından şu an ise yolcu seçtiğinden kelam eden Kaya, “Yakıt fiyatlarının artmasıyla olay büsbütün maddiyata döndü. Evvelce bir hafta evvelce ilan verirdik şu an ise saatler içinde ilanımıza dönüş oluyor. Dört bireysek seyahat sonucunda yakıt parasını bölüşüyoruz. Bu da beni epey rahatlatıyor” dedi.
EN YÜKSEK FİYATA KARŞIN YÜZLERCE GÖRÜNTÜLENME
2020 yılından bu yana 46 sefer uygulama aracılığıyla beşerlerle seyahat yapan Kemal Kale, İstanbul – Ankara seferlerinden uygulama içinde en yüksek fiyatı seçmesine rağmen iki günde 800 görüntüleme aldığını, yakıta gelen artırımların devam ettiği sürece uygulamaya ilginin artacağını söyledi. Avukat, akademisyen, mühendis, hekim üzere çok sayıda meslek kümesinden bireylerle seyahat yaptığını söyleyen Kale şu biçimde konuştu:
“Burada yolcuların uygulamayı talep etmesindeki en öncelikli neden olağan ki yakıt fiyatları. Aralık ayında aracımın deposu 370 TL’ye doluyorken bugün bin 500 TL’ye doluyor. Bu krizi yaşıyoruz fakat yolcular bu hususta anlayış gösteriyor zira 350 TL üzeri fiyatları otobüse vermek yerine 200 TL özel araca vermeyi uygun görüyorlar. Her saatte her yerden uygulamayla seyahat eden bir araç bulma imkânınız da var. Başka yandan beşerler uzun seyahatleri 7-8 saat otobüsle toplu taşıma tarzı (40-45 kişi) ile yapmak yerine şahıs aracını tercih ediyorlar.”
‘GÜVENLİK AÇIKLARI ÇOK FAZLA ANCAK BEŞERLER BUNU BİLE UMURSAMIYOR’
2014 yılından beri 25 kere uygulama üzerinden tanıştığı beşerlerle seyahat yapan Sinan Aslan ise uygulamayı Fransa’da da kullandığını, Türkiye’de uygulamanın çeşitli güvenlik açıkları olduğunu söyledi. Aslan, “Fransa’da beşerler aracını şirkete götürür, aracınız incelenir, etiket konulur ve kayıt altına alınırsınız. Gelecek yolcu bunu bilir, daha inançlı halde seyahat yapılır. Rastgele bir sorunda tüzel süreç daha kolay işler. Lakin burada üyelik açmak çok kolay. Cep telefon numarasıyla bunu sağlayabiliyorsunuz. Yolcu parayı vermeden kaçabilir ya da ‘gelirim’ der gelmez. Türkiye’de güvenlik açıkları çok fazla fakat beşerler bunu bile umursamıyor” dedi.
*Habere katkı sunan bireylerin isimleri telaşları ve talepleri gerekçesiyle değiştirilmiştir.