Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yıllık enflasyonun besin ve temel mallar kümelerinde yükselirken, öbür ana kümelerde gerilediğini bildirdi.
TCMB Ekim ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na nazaran, ekim ayında enflasyon kompozisyonu dikkat edilmesi gereken bir öge olarak öne çıktı. Bu periyotta süreksiz arz şartlarına bağlı ve para siyasetinin görece tesir alanı dışında olan işlenmemiş besin fiyatları, taze meyve ve zerzevat kümesi kaynaklı olarak güçlü bir artış kaydetti. Taze meyve zerzevat dışı besin enflasyonu aylık yüzde 1,29 ile daha düşük seyretti.
Para siyasetinin tesirlerinin daha çok hissedildiği temel mal ve talebe hassas kimi hizmet kalemlerinde ise daha ölçülü bir görünüm kelam konusu oldu. Bu açıdan, manşet enflasyon seviyesi kompozisyondaki bu düzelmeyi tam olarak göstermezken, öbür taraftan ana eğilim göstergeleri daha net bir görünüm sunuyor.
Temel mal kümesi aylık fiyat artışı, mevsimsel tesirlerin gözlendiği giysi ve ayakkabı alt kümesine bağlı olarak bir evvelki aya kıyasla yükselirken başka alt kümelerin aylık enflasyon oranları yavaşladı.
Mevsim tesirlerinden arındırıldığında, temel mal enflasyonunun eylül ayına kıyasla gerilediği gözlendi. Bu periyotta mevsimsellikten arındırılmış hizmet fiyatlarında da aylık artış yavaşladı. Bu gelişmede, zayıflama kaydeden kira ile lokanta-otel kümelerinin yanı sıra eğitim kaynaklı nispî fiyat uyarlamasının tamamlanmasının da tesiriyle öbür hizmetler kümesi öne çıktı.
Üretici fiyatları aylık artışı ölçülü seyrini korurken, yıllık üretici enflasyonu gerileme eğilimini sürdürdü. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış datalarla ana eğilim göstergelerinde yavaşlama kaydedildi.
MEVSİMSELLİKTEN ARINDIRILMIŞ BİLGİLERDE GERİLEME
Mevsimsel tesirlerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir evvelki aya kıyasla gerilerken, B endeksinin yıllık değişim oranı 1,13 puan azalarak yüzde 47,10, C endeksinin yıllık değişim oranı 1,35 puan düşüşle yüzde 47,75 olarak gerçekleşti.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu devirde hizmet, güç ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 0,90, 0,36 ve 0,07 puan düşerken, besin ve temel mal kümelerinin katkıları sırasıyla 0,30 ve 0,23 puan arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerde, aylık artışlar bir evvelki aya kıyasla C’de daha besbelli olmak üzere B ve C göstergelerinde yavaşlama kaydetti.
Fiyat artışları, B endeksini oluşturan kümelerden hizmet ve temel mallarda gerilerken, işlenmiş besinde yükseliş gösterdi. TCMB bünyesinde takip edilen göstergeler bir bütün olarak incelediğinde, ekim ayında enflasyonun ana eğiliminin yavaşladığı değerlendirildi.
Hizmet fiyatları ekim ayında yüzde 1,95 artarken, küme yıllık enflasyonu 3,14 puan azalarak yüzde 69,78 seviyesinde gerçekleşti.
Yıllık enflasyon, ulaştırma ve kirada daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde geriledi. Üçüncü çeyrekte yüzde 4-5 bandında artışlar kaydeden hizmet kümesi fiyatlarının ekim ayında mevsimsel ögelerin da tesiriyle yavaşlaması dikkati çekti. Bu gelişmede ulaştırma, eğitim, kira ve lokanta-otel alt kümeleri belirleyici oldu.
Ekim ayında ulaştırma hizmetleri fiyatları, hava yolu ve kara yolu ile şehirlerarası nakliyecilik alt kalemlerine bağlı olarak yüzde 2,04 düştü.
Diğer hizmetler kümesi enflasyonu, eğitim kaynaklı tesirlerin tamamlanmasının da tesiriyle bir evvelki aya kıyasla zayıfladı. Kira aylık enflasyonu ekim ayında mukavele yenileme oranındaki düşüşün yanı sıra kontratlarda referans olarak kullanılan artış oranının da gerilemesiyle yavaşlama gösterdi.
Bu devirde konaklama kümesindeki fiyat düşüşünün de takviyesiyle lokanta-otel kümesi aylık enflasyonu (yüzde 1,44) güç kaybetti. Ekim ayında temel mal kümesi yıllık enflasyonu 0,19 puan yükselerek yüzde 28,45 oldu.
Aylık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde bir evvelki aya kıyasla güçlenirken, öteki alt kümelerde yavaşladı. Sağlam mallarda aylık fiyat artışı yüzde 0,70 ile düşük seyretse de alt kırılım bazında farklılaşan bir görünüm sergiledi. Bu periyotta mobilya, tüketici elektroniği ve beyaz eşya kalemlerinde fiyat artışları izlenirken, arabalardaki düşüş olumsuz bir görünümün önüne geçti.
Yeni döneme geçişle birlikte giysi ve ayakkabı fiyatları yüzde 14,60 yükselirken, alt küme yıllık enflasyonu 0,70 puan artışla yüzde 30,63 olarak gerçekleşti.
Diğer temel mallar alt kümesinde ilaç referans avro kurundaki güncellemenin tesirleri hissedilse de fiyatlar yüzde 1,24 artışla bir evvelki aya kıyasla bir ölçü yavaşladı.
AKARYAKIT VE TÜP GAZ FİYATLARI ARTTI
Enerji fiyatları ekim ayında yüzde 1,35 artarken, küme yıllık enflasyonu 3,57 puan düşerek yüzde 59,37 oldu. Milletlerarası güç fiyatlarındaki gelişmelerin de tesiriyle katı yakıt, akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla aylık bazda yüzde 6, yüzde 1,84 ve yüzde 1,77 arttı. Ekim ayında tüketici enflasyonu üzerinde besin fiyatlarının tesiri öne çıktı.
Gıda ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları bu devirde yüzde 4,33 artış kaydederken, yıllık enflasyon 1,56 puan yükselerek yüzde 45,28 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş besin kümesinde 3,71 puan yükselerek yüzde 47,05, işlenmiş besin kümesinde 0,33 puan gerileyerek yüzde 43,72 oldu.
Ekim ayında işlenmemiş besin fiyatları (yüzde 6,75), taze meyve ve zerzevat (yüzde 19,20) kaynaklı olarak yüksek bir artış gösterdi.
İşlenmiş besin fiyatları yüzde 2,22 artışla bir evvelki aya kıyasla hızlanırken, tahıl fiyatlarının sürüklediği ekmek-tahıllar kümesi yüzde 3,05 oranındaki fiyat artışıyla öne çıktı.
Ekim ayında yüzde 1,83 artan öteki işlenmiş besinde ise ayçiçek yağı ile çay-kahve alt kalemleri tesirli oldu.
Yurt içi üretici fiyatları ekim ayında yüzde 1,29 artış kaydederken, yıllık enflasyon 0,85 puan düşerek yüzde 32,24’e geriledi. Bu periyotta ana sanayi kümeleri prestijiyle, güçlü tüketim malı kümesindeki fiyat artışı yüzde 2,82 olurken, sermaye malı (yüzde 0,67) ve güç (yüzde -0,56) manşet oranı sınırlayan kümeler olarak öne çıktı.
Sektörler bazında incelendiğinde, başka mamul eşyalar, temel eczacılık eserleri, metal cevherleri, içecekler, mobilya, deri ve ilgili eserler ile giysi eşyası, fiyat artışları ile öne çıkan alt kümeler oldu.