Asgari fiyat ve yüksek enflasyon tartışmalarıyla başlayan 2024 yılı, işçiler için direniş ve yoksullukla geçti. Minimum fiyata yıl ortasında artırım yapılmaması nedeniyle yurttaşların alım gücü düştü. İktidar, işçilerin vergide adalet talebine ise kulak tıkadı. Yoksulluk ve olumsuz çalışma şartlarına karşı işçiler fabrikaları direniş alanına çevirdi. Gaziantep ve Şanlıurfa’da dokuma personelleri, Manisa Soma’da maden çalışanları, İstanbul’da depo ve plastik ve besin bölümünde çalışan emekçiler hakları için çaba etti. 2024 yılında Türkiye’nin birçok noktasında grev ve personel direnişi yaşandı.
ÖZAK: Şanlıurfa’da Özak Tekstil’in 1. Organize Sanayi Bölgesi’ndeki (OSB) fabrikasında çalışan yaklaşık 400 dokuma çalışanı, Birleşik Dokuma Dokuma ve Deri Emekçileri Sendikası’na üye oldukları gerekçesiyle işten çıkarıldı. Uzun müddet fabrika önünde gayret eden işçiler direnişi İstanbul’a taşıdı. Bu müddet boyunca birçok engellemeyle karşı karşıya kalan emekçiler, 80. gününde direnişi sonlandırdı. 24 personel, işe iade ve sendikal tazminat davası açtı.
ÇAYIRHAN: Ankara’da Çayırhan Termik Santralı ve Maden Ocağı’nda özelleştirmeye karşı kendilerini maden ocağına kapatan emekçiler, günlerce aksiyon yaptı. Emekçiler, kurumun özelleştirilmesi ihalesinin 4 Mart’a ertelenmesinin akabinde direnişe orta verdi. Mevzuya ait reaksiyonlar sürüyor.
DEPO PERSONELLERİ: İstanbul Esenyurt’ta faaliyet yürüten CarrefourSA deposunda DGR isimli taşeron firmaya bağlı çalışan Depo, Liman, Tersane ve Deniz Emekçileri Sendikası (DGD-SEN) üyesi personeller, iş şartlarında güzelleştirme ve artırım talebinde bulundu. Bunun akabinde sendika üyesi dört emekçi işten çıkarıldı. Hakları için depo önünde direnişe başlayan çalışanlar hareketlerini 20 Ağustos’ta Levent’teki Sabancı Holding önüne taşıdı. Personellerin günlerce süren uğraşı kazanımla sonuçlandı.
AS PLASTİK: İstanbul Hadımköy’de As Plastik emekçileri 2 yılı aşkın süren sendikal yetki çabasının akabinde birinci defa oturdukları toplu iş mukavelesi masasında patronun sendikayla kontrat imzalamayı reddetmesi üzerine 19 Eylül’de greve çıktı. İşverenin işten çıkardığı işyeri temsilcilerinin ve işbaşı yapmak istemeyen 12 emekçinin tazminatlarını ödemeyi kabul etmesi üzerine kelamlı mutabakata varıldı ve bunun üzerine grev son buldu.
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ: Pamukkale Üniversitesi İktisadi İşletmeleri’ne bağlı kantin ve toplumsal tesis personellerinin örgütlü olduğu Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) bünyesindeki Türkiye Otel, Lokanta, Dinlenme Yerleri Emekçileri Sendikası (TOLEYİS) üniversite idaresiyle görüşmelerinde muahede sağlayamadı. Sendika grev kararı aldı. Emekçilerin çabası sonuç verdi.
FERNAS PERSONELLERİ ANKARA’YA YÜRÜDÜ
Manisa Soma’da AKP’li Batman Milletvekili Ferhat Nasıroğlu’nun sahibi olduğu Fernas Madencilik’te Bağımsız Maden-İş Sendikası’na üye olan personeller işten çıkarılmıştı. Maden emekçileri seslerini duyurmak için çeşitli aksiyonlar yaptı. Ankara’ya yürüyerek yalın ayaklarıyla Meclis’e gitti. Madencilerin 53 gün süren gayretinin akabinde Fernas şirketi geri adım attı ve uzlaşma sağlandı.
1900 PERSONEL ÖMRÜNÜ YİTİRDİ
2024 yılı iş cinayetlerinin de dikkat çektiği bir yıl oldu. Erzincan İliç’te 13 Şubat’ta ABD ve Kanada ortaklı Anagold şirketine ilişkin altın madeninde meydana gelen toprak kaymasında dokuz emekçi göçük altında kalarak hayatını yitirdi. Beşiktaş’ta 2 Nisan’da Masquerade isimli gece kulübünde çıkan yangında 29 kişi ömrünü yitirdi. Son olarak Balıkesir’in merkez Karesi ilçesinde ZSR Patlayıcı Sanayi Anonim Şirketi’ne bağlı patlayıcı üretilen fabrikada meydana gelen patlama ve çökme nedeniyle sekizi bayan 11 kişi hayatını yitirdi, yedi kişi de yaralandı. Personel Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi’nin datalarına nazaran 2024 yılında yaklaşık 1900 personel iş cinayetlerinde hayatını yitirdi.
SENDİKALAŞMA ORANI DÜŞÜK
Türkiye’de personellerin örgütlenmesinin önünde de birçok pürüz bulunuyor. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın temmuz ayı istatistiklerine nazaran toplam personel sayısı 16 milyon 973 bin 610 kişi olurken sendikalı emekçi sayısı 2 milyon 512 bin 330 kişi ve sendikalaşma oranı ise yüzde 14.8 oldu.
HAK ARAYIŞINDA ELLERİ KELEPÇELENDİ
POLONEZ: Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederas-yonu’na (TÜRK-İŞ) bağlı Tek Gıda-İş Sendikası’na üye oldukları için işten atılan bir küme Polonez emekçisinin direnişi 5. ayında. Personeller geçen günlerde Çatalca’dan Ankara’ya “anayasal hak yürüyüşü” başlattı. Lakin başlar başlamaz emekçilerin önü Çatalca’da çevik kuvvet tarafından kesildi. Yürüyüşlerine müsaade verilmeyen personeller açlık grevine başladı. Engellemelere rağmen emekçiler Kocaeli Gebze’ye yürüdü. Gebze Adliyesi’nde açıklama yapan çalışanlar kent meydanına yürümek isteyince polis biber gazıyla müdahale etti, kötüleşen emekçiler oldu. Ankara’ya yürüyen personeller, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın “çözüm kelamı verdiğini” belirterek yürüyüşe orta verdi.
Sendikalaştıkları için işten atılan ve aksiyonlarının 59’uncu gününde polis tarafından aykırı kelepçeyle gözaltına alınan Polonez çalışanları Çatalca Kaymakamlığı önünde gözaltı süreci sırasında kendilerine yönelik şiddeti ve aykırı kelepçeyi protesto etti. Çalışanlar Kod-46 ile işten çıkarılmıştı. Son olarak bu kaldırıldı ve personellere 6 aylık fiyat ödemesi teklif edildi. Personeller sendikal hakları için çabayı sürdüreceklerini söyledi.
LEZİTA: İzmir Kemalpaşa’da Abalıoğlu Lezita fabrikasında Öz Gıda-İş Sendikası üyesi emekçilerin grevi 300’üncü gününe yaklaştı. Toplu iş mukavele sürecinde muahede sağlanamaması üzerine greve çıkan çalışanlar şirkete karşı açtığı birçok davayı kazandı. Geçen aylarda sendikanın açtığı davada, Denizli 2’nci İş Mahkemesi, Lezita’nın greve çıkan personellerin yerine yasadışı bir biçimde personel alımı yaptığını belirlemişti. Çalışanların grevi devam ederken şirket büyümeye devam ediyor.
GREV DALGASI
Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası ile Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) bünyesindeki dört işyerinde toplu iş mukavelesi (TİS) süreci patron örgütünün yetersiz artırım ve yan haklar önerisi nedeniyle geçen hafta tıkandı. Hitachi Energy, Arıtaş Kriyojenik, GE Grid Solutions ve Schneider Electric işyerlerinde grev kararı alındı. Lakin 2 bin emekçiyi ilgilendiren grev, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan bir kararla MESS’e bağlı dört işletmede 60 gün mühletle ertelendi. Ertelemenin münasebeti ise “milli güvenliği bozucu nitelikte görülmesi” oldu. Hitachi Energy personellerinin 4 Aralık’ta başlattığı grevin 20. gününde MESS, Birleşik Metal-İş Sendikası’na görüşme daveti yaptı. Birleşik Metal-İş görüşmeler sonucunda muahede sağlandığını duyurdu. MESS’ten ayrılan Green Transfo’da da geçen günlerde metal emekçileri greve çıktı. Personellerin grevi sürüyor.
‘TAŞLARDA YATA YATA HASTA OLDUK’
Tek Besin İş Sendikası’na üye olunca işten çıkarılan ve yaklaşık altı aydır aksiyon yapan Polonez personelleri, direnişlerini sürdürdükleri Çatalca Adliyesi önünde yeni yılla ilgili beklentilerini anlattı. 2025’te emeklerinin karşılığını almayı umduklarını belirten çalışanlar, “Adalet sarayı önünde adalet arıyoruz. Taşların üzerinde yata yata hasta olduk” dedi. 11 yıldır Polonez fabrikasında çalıştığını, birebir fabrikada çalışan 19 yaşındaki kızının da kendisine dayanak verdiği için işten çıkarıldığını anlatan Fadime Gülmez, “Sendikaya üye olduğumuz için işten atıldık. Kızım da bana takviye verdiği için o da işten atıldı. 46’ncı koddan çıkarıldık. 2024 bize neyi öğretti? Doğruları gördük. Tekrar olsa, yeniden çıkarım birebir direnişe. Gayret bana hak aramayı öğretti” dedi.
YENİ YILA DİRENİŞ ÇADIRINDA GİRDİLER
Iğdır Belediyesi’nin tasarruf tedbirleri kapsamında işten çıkardığı 204 belediye emekçisi, belediye binası önünde kurdukları çadırda oturma hareketi yaparak yeni yıla girdi. Belediye işyeri temsilcisi Himmet Bozan, “Barış isteyenler evvel işten atılanları işe alsınlar toplumsal barışı o denli sağlasınlar. 7 Ocak’ta mahkememiz var. Türk hukukuna, güveniyoruz” dedi.
Eyleme katılan bir personel ise “Herkes meskeninde keyifli halde yeni yıla girerken biz de -5 derece bu soğukta çadırda hareketimize devam ediyoruz. Haklı gayretimizi kazanacağız inşallah. 7 Ocak’ta mahkememiz var ve kazanarak işimize geri döneceğiz. 177 gündür bu çadırda bekliyoruz. Haksız yere işten çıkarıldık ve uğraşımıza devam ediyoruz” sözlerini kullandı.