RÖPORTAJ: SENİM TANAY KARAKUŞ
[email protected]
Her devrin karşılığı en merak edilen sorusuyla başlamak istiyorum: Ambalajlı sütler dediğimiz UHT sistemiyle üretilen uzun ömürlü sütler sıhhat için ziyanlı mı? “UHT edilmiş sütün hiçbir yararı yok”, “İçine ilaç katıyorlar”, “UHT süt bağımlılık yaratıyor” argümanlarında bulunanlar var.
Bunların hepsi hurafe… UHT (Ultra High Temperature), 1961’den bu yana sıvı besin işlemesinde tüm dünyada kullanılan yüksek teknolojidir. Süt, 135–150ºC’de 2 – 6 saniye üzere bir kısa müddette ısıtılıp soğutulduktan sonra aseptik (mikroplardan arındırılmış) şartta, steril altı katmanlı ambalajlara doldurulur.
Ambalajı açılmazsa da oda sıcaklığında uzun müddet besin pahasını korur. Yani UHT süt hem ısıl süreç hem de ambalajlama teknolojisi sayesinde hiçbir kollayıcı katkı unsuruna gerek olmadan besin pahasının korunduğu bir eserdir.
Pastörize günlük süt, UHT sütten daha fazla vitamin ve mineral mi içeriyor? Yani daha mı yararlı?
Pastörizasyon 72 derecede 15 saniye civarında yapılır. Birinci kere 1860’larda Fransız bilim insanı Louis Pasteur tarafından geliştirilen bu metot, mikroorganizmaların ısı yardımıyla tahrip edilmesi aslına dayanır.
UHT ve pastörize süt ile çiğ süt ortasında besin kıymeti açısından kıymetli bir fark olmadığı bilimsel araştırmalarla ortaya konmuştur. Lakin pastörize sütün besin bedeli az da olsa UHT’den daha yüksektir. Hastalık yapma riski açısından ise UHT ve pastörize sütte sorun yokken sokak sütü tasaların ana kaynağıdır.
Kimimiz konutta dondurma sistemi uygulayarak birtakım besinleri depoluyoruz kimimiz de paketli dondurulmuş besinlere yöneliyoruz. Dondurulmuş besinin besin paha değişir mi? İçine hami konuluyor mu?
Dondurulmuş besinler, mevsiminde toplanmış meyve sebzelerin, yıkanıp temizlendikten sonra “tek tek dondurma” sistemi ile birkaç dakika içerisinde şoklanmasıyla üretilir. Bu biçimde, hiçbir kollayıcı katkı unsuru eklenmeden besin kıymetini raf ömrü boyunca korur. Hatta yapılan araştırmalar dondurulmuş meyve zerzevatın besin pahasının pazardan, marketten alınanlardan çoklukla daha yüksek olduğunu ortaya koyar.
Çünkü kısmından kopartılan, kökünden ayrılan meyve ve sebzeler, birinci andan itibaren besin bedelini kaybetmeye başlar ve markete gelene kadar genelde yaklaşık 1 haftalık seyahati vardır. Bu esnada da besin pahasını kaybeder. Dondurulmuş eserler ise hasattan saatler sonra şoklandığı ve kullanılan teknoloji sayesinde, besin pahasını koruma eder.
Yıllardır pek çok kişinin mutfağından uzak tutmaya çalıştığı margarin, trans yağ ve kolesterol içeriyor mu?
Margarin trans yağların riskleri bilinmediği vakitlerde trans yağ içeriyordu. Zira trans yağ esere eklenen bir şey değil, üretim esnasında istenmeden oluşuyordu. Riskleri ortaya çıkınca üretim teknolojisi değişti. Türkiye bu mevzuda dünyada trans yağsız üretime geçen birinci ülkelerden biridir.
15 yıldır ülkemizdeki margarinlerde trans yağ yok kabul edilen düzeyin altındadır. Kolesterol ise margarinle hiç bağdaştırılamaz zira kolesterol hayvansal besinlerde olur. Halbuki margarin bitkisel yağların karışımından oluşur, hasebiyle her bitkisel besin üzere margarinler de kolesterol içermez.
Yumurtanın taze, doğal olduğunu belirlemek için birinci baktığımız şey sarısının rengi oluyor. Yalnızca gezen tavuk yumurtasının sarısı mı koyu olur?
Yumurtanın sarısının rengi, tavuğun cinsine ve beslenme formuna nazaran değişir. Kalite standardı olarak kullanmak hakikat değil. Gezen tavuk yumurtasının besin pahasının başkalarına kıyasla daha yüksek olduğunu gösteren ispat da yoktur. Yumurtanızın tazeliğini anlamak istiyorsanız size test etmek için ipuçları verebilirim.
El feneriyle test:
Yumurtanın tazeliği, içeriğine bağlıdır. El fenerini yakıp yumurtanın sivri ucu ışığa bakacak halde tutun. Yumurta tazeliğini kaybettikçe içindeki hava boşluğunu büyüyecektir. Ayrıyeten döllenmiş bir yumurta altı gün kuluçkaya bırakılırsa cenin siyah iplikçik biçiminde görülebilir; şaşırmayın.
Dinleme testi:
Taze yumurtayı kulağınızın yakınında yavaşça sallarsanız hiçbir ses duymazsınız. Ama tıpkı süreci bayat yumurta ile gerçekleştirirseniz yumurtanın içerisindekilerin hareket ettiğini duyarsınız. Zira içerisindeki boşluk artmıştır.
Tutma testi:
Yumurtayı kırıp sarısını avucunuza alın. Nazikçe iki parmağınızla yumurta sarısını tuttuğunuzda, zarı patlamıyorsa yumurta taze demektir.
Elbette her besinde olduğu üzere yumurta alırken de ambalajının üzerindeki son kullanma tarihine bakmalıyız.
Kahverengi kabuk rengine sahip yumurta beyaz kabuklu yumurtadan daha mı düzgün?
Yumurtanın renginin kalitesiyle hiçbir irtibatı yoktur. Aslına bakarsanız yumurtanın üstünlüğünü rengine bağlamak, tüy rengine bağlamaktan farklı değil. Tavuğun cinsi yumurtasının renginde belirleyici olan etkendir.
Tüyleri de kulak lopları da beyaz olan İtalyan Leghorn tavuklarının yumurtaları beyaz olur. Tüyleri kırmızı, sarı yahut kahverengi olup kulak lopları kırmızı olan Avusturalyalı Orpington tavukları ise kahverengi yumurtalara sahiptir.
Başlangıçta her yumurta beyazdır. Renklenmesi yumurtanın tavuğun yumurtlama kanalındaki 26 saatlik seyahatinin sonlarına yanlışsız olur. Yumurtaya kahverengi rengini veren pigmentler yumurtanın oluşumundan sonra eklendiği için kabuğun yalnızca dış yüzü renkli olur.
Geç pişen tavuk doğal olan tavuk mudur?
Tavuğun geç pişmesi ırkıyla ve yaşlılığıyla bağlantılıdır. Köyde yetiştirilen tavuklar çoklukla kesme devrine kadar yaşlandırılmış olduğu için etleri daha geç pişer. Sanayide en süratli yetişen, kolay pişebilen körpe tavuk ırkları üretildiği için, markette aldığınız tavuk çok daha kolay pişecektir.
‘Hormonlu gıda’ denildiğinde akıllara gelen besinlerden biri de tavuk. O denli ki “Artık meskene tavuk almıyorum” diyen hatırı sayılır derecede fazla kişi var. Tavuklara antibiyotik veriliyor mu?
Türkiye’de dünyada olduğu üzere kümes hayvanlarında büyüme maksatlı hormon kullanımı yasaktır. Öte yandan bu hem teknik hem de maliyet açısından rasyonel değildir. Zira tavuk yemlerine büyüme hormonu katılması bir işe yaramaz, bunlar hayvanın midesine ulaştıklarında parçalanıp etkisiz hale gelirler.
Hormonun tesirli olması için tavuklara enjekte edilmesi gerekir; hem de her gün ve günde bir kezden fazla. Bunun için yetiştiricinin bütün gününü tavuk kovalayarak geçirmesi gerekecektir. Sizce de binlerce tavuğun olduğu üretim hanelerinde her gün, her bir tavuğu birkaç sefer yakalayıp enjeksiyon yapmak teknik açıdan anlamsız, maliyet açısından da saçmadır.
Sağlıklı hayvanları müdafaa hedefleri dışında antibiyotiklerin büyütme gayeli yem katkı hususu olarak yemlere katılması yasaktır.
Antibiyotikle tedavi edilen bir hayvanın eti, sütü, yumurtası da antibiyotik içerir mi?
Ülkemizde antibiyotik kullanımına ait yasal düzenlemeler AB mevzuatı ile uyumludur. Antibiyotik uygulaması yalnızca tedavi için hastalık durumunda veteriner tabibin yazdığı reçete doğrultusunda ilgili mevzuata uygun biçimde kullanılabilir.
Çünkü hasta hayvanların da tedavi edilmesi gerekir. Bunun insanlara bir tesiri olmaması için antibiyotik kullanılması durumunda her türlü riski ortadan kaldırmak ismine bölümden evvel ilaç arınma mühletinin (bekleme süresi) dikkate alınması yasal zorunluluktur.
Bütün besin katkı unsurları kansere yol açar mı?
Hiçbiri kansere yol açmaz. Bir besin katkı unsurunun kansere yol açabileceğiyle ilgili en ufak bir kuşku olsa o besin katkı unsurunun kullanımına müsaade verilmez. Besin katkı unsurlarının kullanılmasına müsaade verilmesi sürecinin ardında milletlerarası bir bilim ordusunun 10 – 15 yıllık çalışması yer alır.
Gıda katkı unsurlarının idaresinden Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sıhhat Örgütünün (WHO), Ortak Birleşik Besin Katkıları Uzmanlar Komitesi (JECFA) sorumludur. Ayrıyeten Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi (EFSA) ve ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA) üzere memleketler arası besin ve sıhhat otoritelerinin de görüş birliği olması durumunda ilgili besin katkısının kullanımına müsaade verilir.
Bırakın kanseri, katkı hususlarının kullanımı o denli bir ayarlanır ki, bir insan 70 – 80 yıl hayat ömrü boyunca, her gün o katkıyı tüketse dahi, hiçbir tesirin gözlemlenmeyeceği düzeye müsaade verilir. Besin katkılarına bırakın müsaade verilmesini, kıymetlendirme evresine geçebilmesi için bile insanlara yarar sağlayacak bir fonksiyonunun olması gerekir. Avantajları ortasında ise aşağıdakiler yer alır:
-Gıdada hastalık yapan mikroorganizmaların gelişmelerini önlemek,
-Gıdanın besleyici kıymetini korumak,
-Özgün diyet gereksinimleri olan insanlara özel üretim,
-Lif, vitamin, mineraller üzere sıhhate olumlu tesiri olacak hususlarla güçlendirilerek besin kıymetinin artırılması,
-Daha uzun bir raf ömrü,
-Gıda israfının önlenmesi,
-Gıdanın dokusal özelliklerini, lezzetini, rengini geliştirmek,
-Gıda çeşitliliği sağlamak,
-Sağlık riski yaratan oksidasyon üzere istenmeyen tepkileri engellemek.
Tereyağın sarı ya da beyaz olması kalitesini mi ortaya koyar?
Tereyağının rengi hayvanın beslenme biçimine ve besinlerinde belirleyici rol oynadığı için mevsimlere bağlıdır. Rengi tereyağı kalitesinin bir göstergesi değildir. Şayet sütü kullanılan inek, koyun ya da keçi çimen ve ot üzere yeşillik yüklü beslenme haline sahipse, bu yeşillikler içerisindeki karotenoid unsuru nedeniyle tereyağı daha sarımsı renge sahip olmaktadır.
Hayvanın besiniyle sütüne geçen karotenoidler, yağda çözünerek birebir vakitte tereyağına rengini verirler. Lakin tereyağı üretiminde sütü kullanılan hayvan saman, arpa ve buğday üzere yemlerle besleniyorsa bu besinlerde renk verici hususlar bulunmadığı için tereyağının daha açık renkte olması beklenir.
Ancak tüketiciler tıpkı renkte tereyağı beklentisinde olduğu için tereyağı üretiminde Kodeks’te müsaade verilen bitkisel ve mineral kaynaklı renklendirici hususların kullanılabilmektedir.
Balın kristalleşmesi o balın doğal, gerçek, halis bal olduğunu gösterir mi?
Balın kristalleşmesi olağandır. Fakat bu doğal, gerçek, halis yahut diğer bir çıkarım yapmak için geçerli bir gösterge değildir. Bal, tipine, saklama şartlarına, saklama uzunluğuna vb. üzere tesirlere nazaran kristalleşebilir de kristalleşmeyebilir de.
Bal en kolay taklit edilebilen, öte yandan gerçekliği en güç anlaşılabilen besinlerdendir. Tüketici olarak bizim balın doğallığını, gerçekliğini anlamamız mutlaka mümkün değildir. Bunun için çok sayıda özelliğine bakılan laboratuvar amaliz sonuçları yorumlanmalıdır.
Konserve eser tüketmek sıhhat için ziyanlı mı? Metal ambalaj içinde satılan konservelerde metalin besine geçmesi kelam konusu mu?
Konserveleme usulü Napolyon vaktinde, ordunun hem yanında bozulmadan hem de besin pahasını koruyarak saklayabileceği besinlere muhtaçlık duymasıyla keşfedilmiştir. Konserve eser tüketmenin sıhhat açısından bir sakıncası olmadığı üzere zerzevat meyve tüketimini artırmak ve besin israfını önlemek açısından da olumlu tesiri olabilir.
Taze yahut dondurulmuş muadillerine kıyasla konserve besinlerdeki besin pahası biraz daha düşüktür. Lakin bu onları başkalarına ulaşamadığımız vakitlerde yahut yemek pişirmeye vakit olmadığında uygun bir besin alternatifi olmaktan uzaklaştırmaz. Konservelerde kullanılan ambalajlar besine rastgele bir geçiş olmaması için gerekli testlerden geçmişlerdir.
Bitki ve meyve çaylarının poşetinde plastik var mı?
Poşet çay sanıyorum biraz da ismi hasebiyle yanlış anlaşılıyor zira poşet denildiğinde insanların aklına birinci gelen naylon oluyor. Halbuki poşet çayların poşetinin bununla hiç ilgisi yok. Türkiye’deki en önemli çay üreticilerinin kullandığı poşetler, muz ağacının kuzeni diyebileceğimiz muzgillerden Abaka ağacının liflerinden üretiliyor.
Nasıl ketenden üretilen gömlekler yağmurda erimiyorsa Abaka ağacından üretilen çay poşetleri de sıcak suda erimiyor lakin çayın içeriğinin suya geçmesine imkan sağlıyor. Hasebiyle bunlar bitkisel eserlerdir.
Ambalajlı besinler paketlenirken içine karışan plastik bedende birikip hasta eder mi?
Gıdaya uygun ambalaj kullanılmıyor yahut besin uygun şartlarda saklanıp kullanılmıyorsa ambalajdan besine istenmeyen bileşiklerin geçişi olabilir. Bu da insan sıhhati açısından risk yaratır. Bunun için kayıt dışı ve açıkta satılan eserlerin ambalaj besin bağlantısına güvenemeyiz. Yalnızca yönetmeliklere uygun üretilmiş ve ambalajlanmış besinlerde bir sorun olmamasını bekleriz.
Kontrolsüz satılan besinlerde uygun ambalaj mı kullanılmış yoksa daha evvel kullanılmış bir ambalajı tekrar mı kullanmış bilemeyiz. Besinin korumasında uygun olmayan kimyasallar içeren ambalajlar kullanılması, besine geçen tüketime uygun olmayan kimyasalların bedende birikmesine neden olabilir, bu da sıhhat riski yaratabilir.
Ambalajlı besinler paketlenirken içine karışan plastik bedende birikip hasta eder mi?
Gıdaya uygun ambalaj kullanılmıyor yahut besin uygun şartlarda saklanıp kullanılmıyorsa ambalajdan besine istenmeyen bileşiklerin geçişi olabilir. Bu da insan sıhhati açısından risk yaratır. Bunun için kayıt dışı ve açıkta satılan eserlerin ambalaj besin münasebetine güvenemeyiz. Yalnızca yönetmeliklere uygun üretilmiş ve ambalajlanmış besinlerde bir sorun olmamasını bekleriz.
Kontrolsüz satılan besinlerde uygun ambalaj mı kullanılmış yoksa daha evvel kullanılmış bir ambalajı tekrar mı kullanmış bilemeyiz. Besinin korumasında uygun olmayan kimyasallar içeren ambalajlar kullanılması, besine geçen tüketime uygun olmayan kimyasalların bedende birikmesine neden olabilir, bu da sıhhat riski yaratabilir.
Meyve suyunun içinden küf çıkması büsbütün üretimsel bir kusur mı?
%100 meyve suyu hami katkı unsuru konulması yasak olan ve hasebiyle yüksek besin bedeliyle kolay bozulmaya yatkın bir eserdir. Meyve suyunda küf oluşumu üretim kusurundan kaynaklanabilir. Lakin bu türlü bir durum üretim çizgisinde yapılan rutin denetimlerde tespit edilir ve ilgili parti eser imha edilir.
Küflü meyve suyunun tadı makûs olabileceği üzere ambalajı da şişme yapar. Yani satılabilecek bir eser olmaktan çıkar. Üreticiler üretimin kritik her etabında örnek alarak laboratuvarda eseri tahlil eder.
Meyve suyundan çıkan küfün temel nedeni aslında üretimden çok daha büyük ihtimalle nakliye, satış kanallarında ambalaj zedelenmesi hasebiyle olur. Ambalaj delinir, yırtılır ve meyve suyu havayla münasebetiyle mikroorganizmalarla buluşursa bozulma başlar. Bir öbür sık rastlanan tüketici kullanımı kusurudur.
Meyve suyu kapağı açıldıktan sonra buzdolabında saklanmalı ve en fazla 3-4 içinde tüketilmelidir. Yanlışsız saklama şartları ve saklama ömrüne uyulmaması durumunda meyve suyunda küf oluşur. Aslında bu da meyve suyunda esirgeyici olmadığının bir göstergesidir.
%100 meyve suları hakikaten katkısız mı?
%100 meyve sularına şeker, tatlandırıcı, aroma verici, renklendirici kollayıcı vb. katkı hususlarının eklenmesi yasaktır. Yani bunlar konutunuzda sıktığınız meyve suyuna çok benzeridir. En büyük fark, raf ömrü boyunca bozulmadan besin bedelinin korunabilmesi için ısıl süreçten geçmesidir.
Meyve suları çürük meyvelerden mi üretilir?
Meyve suyunun yasal düzenlemedeki tarifinde “sağlam, olgun, taze yahut soğukta ya da dondurularak koruma edilmiş” meyvelerden üretilmesi gerektiği söz edilir. Çürük meyveden meyve suyu elde etmek mümkün değildir. Lakin nasıl kilolarca meyve alırsak ortalarında çürüğe rastlamak mümkünse fabrikaya gelen tonlarca meyve ortasında da çürükler olması doğaldır.
Bu nedenle meyve suyu üretimine geçişte birinci basamak “ayırma”dır. Hareketli bantta ilerleyen meyvelerin başındaki çalışanlara verilen talimat “Yiyemeyeceğin meyveyi ayır” formundadır. Bu yalnızca çürük olanlar için değil, ham olanlar için de geçerlidir. Şayet fabrikaya gelen kamyondaki meyvelerde çürük oranı yüksekse meyveler kabul edilmez.
Gıdaların mikrodalgada ısıtılması rastgele bir sıhhat riski yaratır mı?
Mikrodalgalar bir “elektromanyetik” radyasyon biçimidir. Bunlar hücrelere ziyan verebilen iyonlaştırıcı radyasyondan farklıdır. Mikrodalgalar, radarlarda, telefon, televizyon, saç kurutma makinesi üzere konut aletlerinde kullanılır.
Sonuçta mikrodalga fırında pişirilen besinlerin “radyoaktif” hale geldiği büyük bir hurafedir. Bilimsel araştırmalar, bakımlı ve kullanım kılavuzuna uygun halde kullanılan mikrodalga fırınların inançlı olduğunu ortaya koyar. Şayet saç kurutma makinenizden korkmuyorsanız mikrodalga fırınınızdan korkmanıza da gerek yoktur.
Diyet eserlere şeker yerine glikoz şurubu, elma suyu konsantresi, yüksek fruktozlu mısır şurubu mu ekleniyor?
Glikoz şurubu, elma suyu konsantresi ve yüksek fruktozlu mısır şurubu birbirinden çok farklı değildir. Bunların hepsi formülleri birbirine çok yakın şeker kümeleridir. Hasebiyle bir esere bunlardan biri yerine başkasının eklenmesi onu diyet eser haline getirmez.
Kaya tuzu birçok hastalığın önlemesinde tesirli mi?
Tuz tuzdur. Kaya tuzunun rastgele bir üstünlüğü yoktur. Kaya tuzu, bildiğimiz sofra tuzunun çok az ölçüde diğer elementlerle karışmış halinden diğer bir şey değil.
Bilimsel çalışmalar çok tuz tüketimi ile kalp, damar hastalıkları ve bilhassa hipertansiyon bağlantısını ortaya koymuştur. Bu tesirlerin sorumlusu, tuzun ana unsuru sodyumun çok alımıdır. Kaya tuzunun da yüzde 97’si, asıl bileşeni “sodyum” olduğuna nazaran, onun da çok tüketimi sıhhat açısından sakıncalı olacaktır.
Kaya tuzlarının, çok sayıda mineral içerdiği için birçok hastalığın önlenmesinde tesirli olduğu söylentisi hurafedir. Evet, kaya tuzunun yapısında öteki kimi elementler de bulunur lakin bunlar eser ölçülerde yani sıhhat üzerine tesir edemeyecek kadar az seviyededir.
Öte yandan kaya tuzlarının bileşiminde, insan sıhhati açısında “çok riskli” olduğu bilinen plütonyum, talyum ve radyum üzere hususlar ve “kurşun” üzere ağır metallerin de bulunduğundan ise pek bahsedilmez nedense. Lakin korkmayın, bunlar da yeniden “eser” ölçülerde olduğu için olumsuz tesiri yoktur.
Sofra tuzu çoğunlukla iyot açısından zenginleştirilmiştir. Bundaki maksat, iyot eksikliğinin ve tiroit sorunlarının azaltılmasıdır. Bu yüzden pek çok ülkede yasal düzenlemeler yoluyla sofra tuzlarına iyot eklenmektedir.
Glüten tüketimi herkes için ziyanlı mı?
Nüfusun %1’inden azında görülen çölyak hastalarının glüteni beslenmelerinden çıkartmaları gerekir ve glüten intoleransı yahut alerjisi bulunanların da hassasiyetlerine nazaran glütenden mümkün olduğunda uzak durmalarında yarar vardır. Fakat bu glüten hasta ettiği için değil, hastalığı yahut alerjisi olan insanların bedeninin glütene reaksiyon vermesi münasebetiyle ortaya çıkan bir gerekliliktir.
Glüten, düşman ilan edilmesi ise yanılgılı bir modadır. Glüten buğday, arpa, çavdar üzere tahıllarda bulunan bir proteindir. Bilim dünyası “tam buğday eserlerine ait olumsuz görüşleri destekleyen hiçbir bilgi olmadığı ve tüketiminin de şişmanlıkla ilişkilendirilemeyeceği” belirtmektedir.
Bunun ötesinde şayet glütenle ilgili bir meseleniz yoksa glütensiz beslenme sıhhati tehdit edici bile olabilir. Amerikan Kalp Birliği’nin 2017’deki toplantısının raporunda düşük glutenli beslenmenin tip 2 şeker hastalığı riskini artırabileceği bildirmiştir.
Glütensiz beslenmenin uzun müddette insan sıhhatine tesirlerini gösteren en büyük çalışma ise 2017’de British Medical Journal’da yayınlanmıştır. 110 binden fazla sıhhat çalışanının, 25 yılı aşkın bir müddet izlendiği bu çalışmada, glüten nedeniyle tam tahılları tüketmeyen bireylerin kalp hastalığı riskinin arttığı gösterilmiş ve sonucunda “Çölyak hastalığı olmayan bireyler glütensiz diyete teşvik edilmemelidir” notu düşülmüştür.
Zeytinyağıyla yemek pişirmek ya da kızartma yapmak sakıncalı mı?
Raflarda çeşitli zeytinyağları (natürel sızma, natürel birinci, riviera gibi) var ve bunların her biri pişirmeye de kızartmaya da uygundur. Değerli olan yağların tekraren kullanmamadır.
Öte yandan sızmaları sıcak yemeklerde kullanmak sakıncalı olmasa da biraz yazık olur. Zira ısıl süreç yararlı kimi fenolik bileşenleri kaybetmemize neden olmaktadır. Aslında pişirme kızartma üzere süreçleri rivieara zeytinyağı yahut başka bitkisel yağlarla yapılması daha hesaplı bir tahlildir.
Işınlanmış besinleri tüketmek, bedende radyasyon birikimine yol açar mı?
Gıda ışınlamanın hedefleri; hasta edici mikroorganizmaları yok etmek ve gıdayı çürüten mikroorganizmaları azaltmak, parazitleri elimine etmek, küflenme, filizlenme, çimlenme ve tomurcuklanmayı önlemek, olgunlaşmayı geciktirmek ve gıdamızın daha uzun müddet itimatla saklanabilmesini sağlamaktır.
Radyasyon sözü insanları korkutsa da besin ışınlanmasında bu gereksiz bir endişedir. Bu uygulamanın tesirleri 30 yılı aşkın müddettir dünya çapında bilimsel kurumlar tarafından araştırılmış ve ışınlanan besinlerin hiçbir halde radyoaktif olmadığı, radyasyon yaymadığı ve kalıntı barındırmadığı ortaya konmuştur.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), ABD Tarım ve Besin Örgütü (FDA), Memleketler arası Atom Gücü Kurumu (IAEA), Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri (CDC) ile ülkemizdeki kamusal ve bilimsel otoriteler uygun teknolojilerle ışınlanan besinlerin hem inançlı hem de beslenme açısından kâfi olduğu sonucuna varmıştır.
Hatta NASA astronotları uzay seyahatleri sırasında rastgele bir besin kaynaklı hastalığa yakalanmamak için ışınlanmayla sterilize edilmiş besinleri tüketmektedirler.