Günlük hayatta sıkça karşılaşılan hazımsızlık, iştah kaybı yahut mide ekşimesi üzere şikayetler, ekseriyetle yanlış beslenme yahut gerilimin sonucu olarak düşünülüp önemsenmeyebiliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün ise bu şikayetlerin mide kanserinin birinci işaretleri olabileceğini belirtti.
EN SIK GÖRÜLEN DÖRDÜNCÜ KANSER TÜRÜ
Dünyada en sık görülen dördüncü kanser çeşidi olan mide kanserinin belirtilerinin farklı gastrointestinal problemlerle benzerlik göstermesinin de geç fark edilmesinin değerli bir nedeni olduğunu belirten Prof. Dr. Ergün, “Mide kanseri, bağırsak kanserinden sonra en sık görülen gastrointestinal kanser çeşididir. Geç fark edilmesinden ötürü ekseriyetle ileri evrede teşhis konulabiliyor. Lakin biz erken teşhisle tümörün karın içindeki öteki organlara yayılmadan tedaviye başlanmasını istiyoruz. Bu sayede hastanın hayat beklentisi de artıyor. Geç teşhiste ne yazık ki çok yeterli sonuçlar alınamıyor” diye konuştu.
“DÜNYA GENELİNDE YAYGIN BİR BAKTERİ”
“Helicobacter pylori enfeksiyonunun mide kanseri üzerindeki tesirine dikkat çekilmeli, bu bakterinin önlenebilir bir faktör olduğu ve erken teşhisle mide kanseri riskinin azaltılabileceği unutulmamalıdır” diyen Prof. Dr. Ergün, sözlerine şöyle devam etti: “Helicobacter pylori, mide kanserinde değerli bir rol oynayan ve dünya genelinde yaygın olan bir bakteri. Gelişmekte olan ülkelerde nüfusun yüzde 70-80’inde bu bakteri görülürken, gelişmiş ülkelerde oran yüzde 10-30 ortasında değişmektedir. Bu durum, gelişmekte olan ülkelerde mide kanseri riskinin daha yüksek olmasına neden olmaktadır.”
“MİDE KANSERLERİNİN ORANLARINI ARTIRIYOR”
Mide kanserinin beslenme alışkanlıklarıyla da yakından ilgili olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Ergün, Türkiye’de sıklığının nispeten daha az olmakla birlikte, bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde beslenme ve ömür alışkanlıklarına bağlı olarak mide kanserinin daha sık gözlendiğini belirterek “Sigara kullanımı, çok sıcak çay içmek ve tütün eserleri çiğnemek, yemek borusu kanserleri ile mide kanserlerinin oranlarını artırıyor. Ayrıyeten, yemek yeme alışkanlıkları da büyük kıymet taşıyor. Yağlı, hamur işi ve et yüklü beslenmek, mide ve bağırsak tümörleri için değerli bir risk faktörü. Bu nedenle, genç yaşta gelişen tümörler daha çok Doğu ve Güneydoğu kökenli bireylerde görülmektedir” tabirlerini kullandı.
“DİYET VE BESLENME FAKTÖRLERİ ÖNEMLİ”
Mide kanserine neden olan etkenlerin başında Helicobacter bakterisinin geldiğini vurgulayan Prof. Dr. Ergün, “Toplumda bu kadar yaygın olmakla birlikte, neyse ki birebir oranda mide kanseri görülmüyor. Zira hastalığın ortaya çıkmasında diyet ve beslenme faktörleri de değerli bir rol oynuyor. Hasebiyle, ailede mide kanseri hikayesi yoksa ve sağlıklı besleniliyorsa, bu mevzuda nispeten daha şanşlıyız demektir. Fakat bilhassa ailesinde kalın bağırsak, pankreas ve mide kanseri olanların taramalara daha erken başlaması gerekir” diye belirtti.
“ÇOK DEĞERLİ BİR RİSK FAKTÖRÜDÜR”
Mide kanseri için beslenme alışkanlıkları, Helicobacter mikrobunun varlığı ve sigara alışkanlığının varlığı üzere üç risk faktörünün, yalnızca hastalığın ortaya çıkmasını değil, erken yaşlarda görülmesini de etkilediğini belirten Prof. Dr. Meltem Ergün, mide kanserinin alarm belirtilerini şöyle anlattı:
“En değerli belirtilerden biri istemsiz kilo kaybıdır. Hastalar, ‘Şimdiye kadar o kadar uğraşmama karşın hiç kilo verememiştim, lakin artık iştahım kesildi, yemek yiyemiyorum, istemeden kilo veriyorum.’ üzere açıklamalar yapar. Bir başka belirti de sebebi bilinmeyen kansızlıktır. Her iki cinsiyette ve her yaşta ortaya çıkan kansızlık, çok değerli bir risk faktörüdür, bilhassa menopoz sonrası bayanlarda kansızlık olmaması gerekir. Genç yaşlarda kansızlığı olan bayanların kan düzeyleri olağanda menopoz sonrası düzelir. Kansızlık menopoz sonrasında da devam ediyorsa bu bir alarm belirtisidir. Ansızın ortaya çıkan mide şikayetleri de bir başka belirtidir; mide ağrısı, yanması, şişkinlik ya da gaz biçiminde ortaya çıkabilir. Hastalar, ‘Şimdiye kadar taş yesem öğütüyordum, midemle ilgili hiçbir şikayetim yoktu, lakin artık ekmek, köfte ne yesem dokunuyor. Açsam da berbatım, toksam da berbatım.’ diyorsa, bu bizim için çok alarm verici olur. Özetle, yeni başlayan mide-bağırsak şikayetleri, orta yaştan sonra başlayan mide rahatsızlıkları, sebebi bilinmeyen kilo kaybı, sebebi bilinmeyen bulantı, kusma ve kansızlık belirtileri olan hastalar vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.”
“Mide kanseri açısından bir öteki değerli nokta, hastaların şikayetlerinin farklı mide hastalıklarıyla karıştırılmasıdır” diyen Prof. Dr. Ergün, “Yeni başlayan gastrit ve ülserde de emsal şikayetler yaşanabiliyor. Lakin kesin teşhis endoskopi ile konulabilir. Endoskopik incelemede lezyonun ne kadar derine indiği hakkında bir fikir edinebiliriz. Lakin kanserin karın içine ya da başta organlara yayılıp yayılmadığını tespit etmek ve evresini belirlemek için MR, PET-CT üzere farklı görüntüleme prosedürlerinden faydalanıyoruz. Endoskopik ultrason ile de midenin hangi katmanlarında tutulum olup olmadığını öğrenebiliyoruz. Elde edilen tüm sonuçlarla kanserin evrelemesini yapıyoruz” diye belirtti.
“TÜMÖRÜN YERLEŞİM YERİ BELİRLEYİCİ OLUYOR”
Prof. Dr. Meltem Ergün, mide kanserinin erken evrede yakalandığında 5 yıllık ömür talihinin yüzde 50-70 ortasında gerçekleştiğine, lakin ileri evrelerde bu oranın düştüğüne işaret ederek tedavi konusunda şunları anlattı:
“Hastalığın çeşidine, hücresel yapısına ve evresine nazaran tedavi metotlarını belirliyoruz. Bunun için teşhis konduğunda, gastroenteroloji, radyoloji, tıbbi onkoloji, genel cerrahi ve patoloji uzmanlarının yer aldığı tümör kurulunda durum multidisipliner olarak kıymetlendirilerek hastaya uygun tedavi planlaması yapılır. Erken evrelerde olağan ki cerrahi tedavi ön plana çıkıyor. Şayet hastalık bir yere yayılmamış ve yalnızca midenin içinde kalmışsa, midenin tümörlü kısmını ya da tamamını alarak temizliyoruz. Burada tümörün yerleşim yeri belirleyici oluyor. Lakin karaciğer ya da karın zarına bir yayılım kelam hususuysa, sıcak kemoterapi ve radyoterapi üzere tedaviler gündeme geliyor. Münasebetiyle tedavide, tümörün hücresel tipi, yayılımı ve bulunduğu pozisyon üzere birçok etken bir ortada kıymetlendirilerek karar veriliyor.”
“DÜNYA GENELİNDE YAYGIN BİR UYGULAMA DEĞİL”
Mide kanseri için önerilen bir tarama programı olmadığını ve bu nedenle de asıl kıymetli noktanın hastalığa yakalanmamak için gerekli tedbirleri almak, sıhhat taramalarını ihmal etmemek olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ergün, sözlerine şöyle devam etti:
“Dünya Sıhhat Örgütü ve gastroenteroloji dernekleri, kolorektal kanserden korunmak için 45 yaş üstü rastgele bir şikayeti olmayan herkese kolonoskopi taramalarını öneriyor. Bu metot, kalın bağırsak kanseri taramalarında epeyce tesirli. Lakin mide kanseri için misal bir standart bulunmuyor. Mide kanseri taraması için makul bir yaşta endoskopi yapılması gerektiğini söz eden genel bir kılavuz yok. Bu durum, Japonya üzere mide kanserinin epey yaygın olduğu ülkeler dışında dünya genelinde yaygın bir uygulama değil. Lakin Avrupa ve Amerika’da mide kanseri bu kadar yaygın olmadığından, rutin tarama önerilmiyor. Türkiye’de gastroenterolog olarak yaklaşım, kolonoskopi taraması yapılan hastalarda midenin de endoskopi ile incelenmesi istikametinde. Bu prosedür herkes tarafından standart olarak önerilmese de imkân olduğunda bu inceleme yapılabiliyor. Bunun yanı sıra, ‘alarm semptomları’ ismi verilen birtakım belirtiler görüldüğünde endoskopi kesinlikle yapılması gerekiyor.”
“AKDENİZ TİPİ BESLENME TERCİH EDİLMELİ”
Mide kanserinden korunmak için ömür biçiminde kimi değişiklikler yapılması gerektiğini anlatan Prof. Dr. Ergün, “Akdeniz tipi beslenme tercih edilmeli, lifli besinler ve taze sebze-meyve tüketimi artırılmalı. Sigara ve alkol kullanılmamalı. Bilhassa fazla baharatlı yiyeceklerden uzak durulmalı. Hayat üslubunda yapılacak küçük değişikliklerle mide kanseri riski değerli ölçüde azaltılabilir. Helicobacter pylori konusunda ise toplumun bilinçlendirilmesi ve gelişmekte olan ülkelerde bu enfeksiyonun denetim altına alınması, gelecekte mide kanseri olaylarının artışını önleyebilir.” diye konuştu.