Apple’ın iOS 18.1 sürümüyle kullanıcılara sunduğu davet kaydetme özelliği epeyce merak uyandırdı. Buna nazaran davette kayıt süreci başladığında hem arayan taraf hem de karşı tarafa davetin kaydedildiği bilgilendirilecek. Fakat burada karşı tarafın onay vermesi üzere bir durum kelam konusu değil. Telefon görüşmesinin kaydedilmesini istemeyenler çağrıyı sonlandırmak durumunda kalacak.
Ses kaydı ‘Notlar’ uygulamasına kaydedilecek. Kullanıcılar, kaydedilen telefon görüşmelerini ‘Notlar’ı açıp tekrar dinleyebilecek ve yazılı olarak dökümünü ve özetini alabilecek.
TÜRKİYE’DE DAVET KAYDETMEK KABAHAT MU?
Peki Türkiye’de davet kaydetmek yasal mı? Müsaadesiz ses kaydı almak ve bunu kişinin aleyhinde kullanmanın cezası ne? iPhone telefonlara getirilen davet kaydetme özelliğini uygulamak bir sorun yaratır mı?
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri Avukat Yusuf Enes Arslan ve Avukat Kerem Olcayto, milliyet.com.tr’ye açıkladı.
Avukat Kerem Olcayto’nun açıklamaları şu halde: “Kişiler ortasında aleni olmayan konuşmaları kişinin isteği dışında rastgele bir aletle dinleyen, aygıta kaydedenlerin kanunda 2 yıldan 5 yıla kadar mahpus ile cezalandırılacağına dair karar var. Bu tespit edilirse kanunda belirtildiği üzere bir kişinin isteği dışında ses kaydı alındığı ve bunun aleyhine kullanıldığı anlaşılırsa 2 yıldan 5 yıla kadar cezası var. Daha evvelden bir sabıka kaydı yoksa, birinci cürüm kaydıysa en alt huduttan ceza verilir, yani 2 yıl üzere bir cezası olur.
iPHONE’LARDA DAVET KAYDETME TÜRKİYE’DE GEÇERLİ OLABİLİR Mİ?
Telefonda var olan bir donanımsal bilhassa davet kaydetme eklenebilir. Özelliğin eklenmesiyle ilgili o ülkede bunun yasak olup olmamasının öncelik olduğunu düşünmüyorum. İşin hukuksal olup olmama kısmı şurada başlıyor. Şayet telefon esnasında kayıt süreci başladığında, kaydedildiğine dair bildirim karşı tarafa gitmiyorsa, bizim maddemizde karşı tarafın isteği olmadığı için bu yasak oluyor.
Bunun telefonda özellik olarak bulunması tek başına bir cürüm değildir. İşin türel kısmı, cürüm olup olmadığı ile alakalıdır. Mevcutta kullanılan manzaralı konuşma özelliklerinde ekran imajı yahut fotoğraf çekildiğinde fotoğrafın alındığına dair ikaz veriliyorsa arama yapıldığında ses kaydı alındığına dair karşı tarafa bir bildirim yapılıyorsa bunda bir sakınca yoktur. Davet kaydı yapıldıktan sonra karşı taraftaki kişi uyarıyı bilmesine karşın konuşmaya devam ediyorsa artık kişinin bir bilgisi vardır. İhtara karşın konuşmaya devam ediyorsa ses kaydı alındığını kabul etmiş oluyor.
Burada temel kriter nasıl uygulanacağıdır. Ses kaydı rastgele bir biçimde uyarılmadan alınmışsa bu yasal olmayan yollarla kişinin bilgisi ve isteği dışında alındığı için ses kaydının geçerliliği yoktur. Karşı tarafa ses kaydedildiğine dair bir ihtar giderse, şahıs bilgisi dahilinde konuşmayı sonlandırmıyorsa artık türel kanıt sayılabilir kısmındaki tartışmalara uygun yer oluşur.
‘ANCAK YARGITAY’IN BİRTAKIM İSTİSNALARI VAR’
Bazı hususlarda nadiren de olsa Yargıtay bu yolla elde edilen bilgilerin yasal olarak kanıt sayılabileceğini belirtti. Bir şahsın kendisine karşı işlenen kabahatle ilgili hiçbir delile ulaşma imkanı olmuyorsa, ani gelişen bir durumsa, ani gelişen bir durum kolluk kuvveti ve yargı ile çözülebilecek durumda değilse müsaadesiz yapılan kaydın hukuksal kanıt olarak sayılabileceğinden bahsediliyor.
AVUKAT YUSUF ARSLAN: ‘HABERLEŞME KAPALILIĞINI İHLAL KAPSAMINDA KABAHAT SAYILABİLİR’
Avukat Yusuf Enes Arslan’ın açıklamaları şu biçimde: “Türkiye’de davet kaydetme, karşı tarafın bilgilendirilmesi yapılmadan gerçekleştirildiğinde kanunen kabahat teşkil etmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 133. unsuruna nazaran, aleni olmayan bireyler ortası konuşmaların karşı taraf bilgilendirilmeden kaydedilmesi yasaklanmıştır. Kişi kendisiyle yapılan bir görüşmeyi kaydederken dahi öbür tarafı bilgilendirmeksizin kayıt yapması durumunda bu süreç, haberleşme kapalılığını ihlal kapsamında hata sayılabilir. Fakat, Yargıtay içtihatlarında, bilgilendirme yapıldıktan sonra alınan kayıtların birtakım durumlarda kanıt olarak kullanılabileceği görülmektedir. Örneğin, ani bir tehlike yahut hak ihlali anında, öteki tarafa “Bu görüşme kaydedilmektedir” biçiminde bir bilgilendirme yaparak kayda başlanırsa, alınan bu kayıt kanıt niteliği kazanabilir.
YENİ ÖZELLİĞİN TÜRKİYE’DE UYGULANMASI MÜMKÜN MÜ?
iPhone’lara eklenecek davet kaydetme özelliğinin, sadece kullanıcının manuel olarak başlatacağı bir buton aracılığıyla çalışacağı öngörülmektedir. Bu durumda, kayıt lakin kullanıcı bu butona tıkladığında başlar ve tüm görüşmeler otomatik olarak kaydedilmez. Türkiye ve Avrupa ülkelerinde bu özellik devreye alınırsa, kaydı başlatan tarafın karşı tarafı bilgilendirme zaruriliği bulunur. Apple üzere memleketler arası teknoloji firmaları, ülkelerin saklılık ve haberleşme maddelerine ahenk sağlamak zorunda olduğundan, özellikler kanunların gerektirdiği üzere şekillendirilmektedir. Lakin, Apple’ın bu özelliği Türkiye yahut Avrupa üzere ülkelerde devreye alması halinde, kullanıcının bilgilendirme yapmadan kayıt alması Apple’a yönelik türel riskler doğurabilir. Bu nedenle, Apple’ın sırf mahallî kanunlara büsbütün ahenk sağlayan bölgelerde bu özelliği devreye alması beklenir.
‘MAHKEMELERDE KANIT OLARAK KABUL EDİLMEZ’
Türk Ceza Kanunu’nun 133. unsuru kapsamında, müsaadesiz davet kaydetmenin cezası, kaydın bilgilendirme yapılmadan alınması halinde iki yıldan beş yıla kadar mahpus cezasına kadar çıkabilmektedir. Şayet kaydedilen konuşma, bilgilendirme yapılmaksızın üçüncü şahıslara yahut topluma ifşa edilirse, ceza artırımına gidilebilir. Ayrıyeten, özel hayatın kapalılığını ihlal ve haberleşmenin kapalılığını ihlal üzere başka kabahatler kapsamında ek cezalar da öngörülebilir. Bilgilendirme yapılmaksızın kaydedilen bilgiler, mahkemelerde ekseriyetle kanıt olarak kabul edilmez.
YENİ ÖZELLİK GÜVENLİK RİSKİ DOĞRURUR MU?
Türkiye’de iPhone’larda davet kaydetme özelliği bulunması, bilgilendirme yapılmadan kayıt alındığında mahremiyet ihlalleri ve güvenlik riskleri doğurabilir. Android aygıtların kimi modellerinde, davet kaydı başlatıldığında karşı tarafa “Bu görüşme kaydedilmektedir” formunda otomatik bir sesli ikaz ile bilgilendirme yapılmaktadır. Bu cins bir ihtar, karşı tarafın kayıt hakkında bilgi sahibi olmasını sağlar ve görüşmenin mahremiyetini korur. Apple’ın bu özelliği Türkiye’de devreye alması durumunda, benzeri bir bilgilendirme uyarısı yahut manuel bir bilgilendirme zorunluluğunun getirilmesi, mahremiyet ve güvenlik risklerini azaltabilir. Aksi takdirde, bilgilendirme olmaksızın alınan saklı kayıtların ifşası yahut berbata kullanılması, şahısların özel ömürlerine yönelik önemli riskler doğurabilir.”