İris Cibre
Rakunlar yiyeceklerini evvel yıkar sonra yerlermiş. Geçenlerde bir görüntü izledim, pamuk şekeri almış ırmakta yıkamaya çalışıyor derken pamuk şeker ellerinin ortasında yok oluyor.
Tam da bu yüzden aklıma Borsa İstanbul geldi.
Bist 100 endeksi 2 ayda yüzde 43, bankacılık endeksi tam yüzde 164 yükseldikten çabucak sonra tam 5 günde Bist 100 yüzde 16, bankacılık endeksi yüzde 38 düştü. Sayılardan da görüleceği üzere aslında bu tam manasıyla bir banka operasyonuydu.
Peki neler olmuştu, evvel bir geçmişe dönelim;
Daha evvel iki payda büyük para kazanmış 2 küme beraberce karar verdi, bankalar ucuzdu, operasyona hazırdı. Alıma geçildi, ufak ufak mal toplandı ve akabinde operasyon başladı.
Pay vadeli süreçler tarafında alımlar hızlandı, alımlar hızlandıkça hisse kontratının üzerindeki faizde yükselmeye başladı. Bir orta yüzde yüzlere kadar çıkan yıllık faizlerle süreç görüyorlardı. Bunu gören yatırımcı ve arbitraj fonları hisse vadelide açığa satış süreçleri açmaya başladılar. Bu durum sistemin ana besin kaynağıydı. Arbitraj fonları yüksek faizden faydalanmak için vadelide sattığını spotta alıyor getiri elde ederken birebir vakitte spotu desteklemiş oluyorlardı. Öteki taraftan hisse kontratı açığa satış yapanlar teker teker boğuluyorlardı. Her gün teminat tamamlama davetleri yüksek düzeylerde gerçekleşiyordu.
Teminat tamamlama davetinde kâfi parası olmayan vadeli piyasada açık durumunu alım yaparak kapatmak zorunda kalıyor payları daha da üst itmeye yardımcı oluyorlardı.
Bizler ise bu sırada veryansın etmeye başlamıştık bile; SPK’yı vazifeye çağırıyor, süreçleri incelemelerini talep ediyor, brüt takasın neden yalnızca 2 küçük banka payında uygulandığını sorguluyor ve en kıymetlisi yatırımcıya asla stop koymadan süreç açmamasını tavsiye ediyorduk.
Derken korktuğumuz ve ama beklediğimiz gerçekleşti.
Önce Akbank emekli sandığının 8 milyon lot Akbank satış haberi geldi, 150 milyon TL’lik satış çok süratle şişmiş paylarda zati paniğe hazır yatırımcıyı korkutarak onların da satışa geçmesini sağladı.
Şeytanın en sevdiği iki günah vardır derler, birincisi kibir oburu hırsmış
İşte gözünü hırs bürümüş, sonsuza kadar tahtaları tavan götüreceğini zanneden 3-5 kişilik kümemiz beklemediği bu satış karşısında paniğe kapıldı. Borsacıların tabiriyle tahtanın altına yattılar. Satış geldikçe karşılamaya başladılar. Birtakım tahtalar taban oldu, tabanları kaldırmaya uğraştılar lakin bir türlü olmuyordu. Sonraki gün tıpkı senaryo devam etti, lakin başaramıyorlardı, satıcılar panikle elindeki tüm hisseyi bu dostlarımızın başına boca ediyorlardı. Tam 5 gün tahtalar bu sefer de tam bilakis taban gitti. Piyasa üst giderken tüm açığa satış yapanları batırmışlardı, artık sıra kendilerine gelmişti, kullandıkları silah kendilerini vuruyordu.
Geçtiğimiz perşembe günü artık kendileri üstelik rekor seviyede teminat tamamlama daveti yemiş ve öz kaynak sorunu yaşıyorlardı. Aracı kurumlar, ya paranızı getirin ya da mal satın dediler ama ne yarar tahtaları tabandı, mal satamıyorlardı. Cuma günü bir ölçü nakit ve bir ölçü satış ile durumu kurtarmaya çalıştılar. Cumartesi akşamı ise toplantıları vardı, para bulup Pazartesi günü tekrar bir kaç bankayı kaldırarak yatırımcıyı avlayacak ve mal satacaklardı.
Fakat bu planları da ellerinde patladı, dün gün içerisinde esasen sallantıda olan endeksin ve bankaların üzerine İş Bankası ve Denizbank Rus ödeme sistemi Mir’i, ABD baskısı nedeniyle, askıya aldıklarını açıkladılar. Bu tekrar paniğe neden oldu ve Borsa İstanbul devre kesti.
Artık sistematik risk kelam konusuydu. Hasebiyle aracı kurumlar ve üst seviye yetkililer ile evvel TSPB’de (Aracı Kuruluşlar Birliği) sonrasında ise Sermaye Piyasaları Konseyi SPK ile toplantıya girildi. Bu riskleri bertaraf etmek için bir kadro kararlar alındı ancak bu kararlar günü kurtarmak için, piyasanın işleyişini uzun vadede uygunlaştırmak için değil.
Borsa İstanbul ülkemizin en güzide kurumlarından, sermayenin finansman bulduğu, yatırımcının fon sağlama yolu ile şirketlere ortak olduğu bu güzide sistemi el birliği ile yaraladınız.
Sadece manipülatör değil; riski bilerek limitlerini açan kurumlar.
Diğer tahtalara 2 tavanda brüt takas getiren, KAP’a olağandışı fiyat hareketi açıklaması bekleyen ama bu hareketi göremeyen SPK.
Bunun bir operasyon olduğu apaçık ortadayken, ekonomimizdeki ışıltının göstergesi diyerek yatırım tavsiyesi veren Bakanlar ve para kazandığı için bu hareketi olağan karşılayan, esasen ucuzdu diyen, bu hareketin bir ralli olduğunu sav ederek yazıp çizen piyasa profesyonelleri ve finansal okur müellifliği olan yatırımcılar; tamamı sorumlu…
Hepiniz sorumlusunuz!
Yıllarca bu operasyonla akıllarda kalacak, küçük yatırımcının ödünü kopartacak, tabana yayılalım derken tavana yaydığınız sermaye piyasaları operasyonu hepinize güzel olsun.
Pamuk şekeri suda yıkadınız, elinizde ne kaldı söyleyin şimdi…
Piyasa profesyonelleri olarak beklentilerimiz;
- Borsa İstanbul ve denetleyici kurumlara deneyimli, Sermaye Piyasası kurumlarında dirsek çürütmüş şahısların atanması
- Olağandışı hareketlerin çabucak fark edilmesini sağlayacak sistemler kurulması
- Gerekli tedbir ve cezaların vaktinde ve herkese ve her olguya eşit uygulanması
- Manipülasyon önemli bir cürümdür, bu suça uygun cezalar zati regülasyon ile mevcuttur, bunları uygulanması, Milyarlar kazanan manipülatörlere kesilen cezaların artık caydırıcı olmadığının görülmesi
- Brüt takas uygulamasının pay senetlerine değil süreçleri yapan hesap sahibine uygulanması, toptan payda alınan bu önlem küçük yatırımcıyı mağdur etmektedir
- Vadeli piyasalarda alıcı satıcıların gün içi süreçlerinin mutlak surette görünmesinin sağlanması. Bugün olanlarda gördüğümüz üzere yatırımcı viop gün içi aracı kurum dağılımını görmediğinden büyük mağduriyetler yaşanmıştır
- Algoritmaların denetlenmesi
Bu tavsiyeler ve daha fazlası uygulandığı takdirde, piyasaların faal işlemesi ve daha emniyetli bir ortam sağlanması mümkün olacaktır.